De heer Anaf heeft het woord.

Minister, in uw beleidsnota meldt u dat u in deze bestuursperiode het uitbetalingsstelsel van het groeipakket wilt evalueren, en ook wilt evolueren naar een uitbetalingsactor. Blijkbaar is binnen de regering niet iedereen geneigd om die evaluatie objectief af te wachten. Onlangs is door een regeringspartij via de pers een voorafname gedaan op die evaluatie, door te stellen dat de publieke uitbetalingsactor minder efficiënt zou zijn dan de private uitbetalingsactoren.

Dat bleek al snel een zeer eenzijdige analyse te zijn, op basis van onvolledige cijfers. Er werd geen rekening gehouden met het feit dat de publieke uitbetalingsactor onder andere meer zware dossiers behandelt, meer infosessies geeft, een laagdrempelige loketfunctie vervult enzovoort. De toegankelijkheid is natuurlijk net een belangrijke doelstelling voor de regering, of zou dat toch moeten zijn.

Daarom heb ik de volgende vragen. Wanneer zal de evaluatie van het uitbetalingsstelsel afgerond zijn? Hebt u al enig idee hoe die uitbetalingsactoren zullen worden samengevoegd? Op welke termijn wilt u die evolutie afronden? Vindt u, net als Open Vld, dat de publieke uitbetalingsactor minder efficiënt werkt dan de private actoren? Zo ja, waarom? Zo neen, vindt u die bewering constructief voor het verdere debat?

Minister Beke heeft het woord.

Collega, de huidige regelgeving voorziet in een dubbele evaluatie. Ten eerste maakt de Vlaamse Regering een grondige evaluatie van de werking van de private uitbetalingsactoren. Op zijn vroegst twee jaar nadat het decreet in werking is getreden, en dat was op 1 januari 2019, kan ze op basis daarvan een deel van de subsidie voor werkingskosten bijkomend afhankelijk maken van nader te bepalen responsabiliseringscriteria. Ten tweede, na vier jaar werking van de private uitbetalingsactoren, dus in het najaar van 2023, zal het agentschap Opgroeien regie de uitbetaling van de toelagen in het kader van het gezinsbeleid evalueren. De minimale evaluatiecriteria liggen vast in het decreet. De Vlaamse Regering moet de nadere regels voor die evaluatie nog nader bepalen.

Het Vlaams regeerakkoord bepaalt dat de evaluatie tijdig zal worden voorbereid met het oog op de recentste evolutie naar een betalingsactor. De Vlaamse Regering zal in overleg treden met de huidige uitbetalingsactoren en zal ervoor zorgen dat een maximale samenwerking tussen de bestaande actoren tijdens dit proces kan worden gestimuleerd. De evaluatie en de beoogde evolutie naar een actor hebben tot doel op de meest efficiënte wijze tot een kwaliteitsvolle en klantgerichte dienstverlening te komen. Het zal bovendien belangrijk zijn tijdens de beoogde evolutie de continuïteit van de betalingen te verzekeren.

Mijnheer Anaf, de evaluatie en het onderzoek bevinden zich in een verkennende fase. Het is niet mogelijk nu al een zicht te bieden op de concrete aanpak en de verdere timing. U hebt bovendien zelf aangehaald dat een aantal elementen een invloed op een eventuele vergelijking hebben. Het gaat dan om veeleer kwalitatieve inschattingen die ook onderdeel uitmaken van het speelveld waarop alle actoren zich bevinden. Het is sowieso een complexe oefening al die elementen samen te brengen. Bijgevolg is er geen eenduidig antwoord op de vraag of de private uitbetalingsactoren efficiënter werken dan de publieke uitbetalingsactoren. Indien we enkel kijken naar het aantal kinderen in verhouding tot het aantal voltijdse equivalenten, zouden we tot een spontane inschatting kunnen komen, maar als we kijken naar de werkingskosten in verhouding tot het uitbetaald bedrag, blijkt het voor de fondsen en private uitbetalingsactoren ongeveer gelijk te lopen.

De heer Anaf heeft het woord.

Minister, ik ben blij met uw antwoord. Het moet de bedoeling zijn dat de continuïteit van de dienstverlening tijdens de evolutie naar een uitbetalingsactor gegarandeerd blijft. In een eerlijke evaluatie moeten, naast de kwantitatieve elementen, zeker ook kwalitatieve zaken worden opgenomen.

Het is belangrijk dat de uiteindelijke uitbetalingsactor, wie het ook moge worden, laagdrempelig werkt, alle uitbetalingen tijdig en correct kan uitvoeren, zeker met betrekking tot zwaardere dossiers, zoals schooltoeslagen en sociale toeslagen, en de meest kwetsbare gezinnen intensief kan bijstaan en informeren over de uitbetalingen. Voor ons is die kwaliteitsvolle dienstverlening zeer belangrijk. Dit staat soms boven de snelle afhandeling van de dossiers. Ik ben blij hier te mogen vernemen dat u die visie deelt en dat u de evaluatie zult afwachten voor er voorafnames komen.

We hebben hier al verschillende keren over het groeipakket gediscussieerd. Heel die hervorming is een gigantisch ingewikkeld en complex gegeven. Er zijn zeer veel positieve elementen, zoals de automatische rechtentoekenning. Als we inhoudelijke bedenkingen hebben, wordt telkens naar de evaluatie van het groeipakket verwezen. Als we suggesties doen, moeten we de evaluatie afwachten. Ik vind dat dit hier ook moet gebeuren. Als we langs een kant zeggen dat we de evaluatie afwachten, moet dat langs de andere kant ook gebeuren.

De heer Daniëls heeft het woord.

Minister, de burger wil vooral een goede dienstverlening en een juiste, snelle en correcte uitbetaling. Dat is voor de burger de kern. Of die uitbetaling nu door Infino, KidsLife, MyFamily, Parentia of FONS gebeurt, zal de burger eigenlijk worst wezen. We moeten eerlijk zijn.

Wat we nu wel zien, is dat burgers die met elkaar over het groeipakket spreken soms in een Babylonische spraakverwarring terechtkomen. Waar moet hij terecht met zijn vraag? Hij zit op het werk en een collega zegt dat hij een vraag heeft. Hij belt dan, maar krijgt te horen dat hij de verkeerde gebeld heeft en dat hij zijn uitbetaler van het groeipakket moet bellen.

We hebben ook de efficiëntiestudie van Deloitte, waarin is geconcludeerd dat wordt gekozen voor een publieke uitbetalingskas en niet voor een hybride systeem dat als compromis uit de bus is gekomen. De basis van de evaluatie moet vooral de vraag zijn wat het beste systeem is. Het beste systeem is het systeem waarmee we de meeste middelen voor uitbetalingen overhouden en het minst aan de systeemwerking betalen. Er moet vooral een uniforme toepassing en duidelijkheid zijn.

Minister, het is voor uw communicatie gemakkelijker af te spreken met een organisatie in plaats van met vier, vijf of zes organisaties die dit telkens anders interpreteren. Dit staat nog los van de IT-toepassingen, de schaalvoordelen en allerlei tussenstructuren.

De oproep van de N-VA is duidelijk. We hebben in het Vlaams regeerakkoord een heel duidelijke passus opgenomen over hoe de evolutie naar een uitbetaler moet lopen en om wie het dan gaat. Dit past in de continuïteit, de maximale duidelijkheid, de zekerheid en de kostenefficiëntie voor de burger.

Mevrouw Vandecasteele heeft het woord.

Het klopt dat mensen baat hebben bij een efficiënte en correcte uitbetaling. Het wordt inderdaad soms heel erg complex. Zeker in Brussel, waar er verschillende uitbetalingsmechanismen zijn voor Vlamingen en Walen. Het is belangrijk dat er daarover duidelijkheid komt voor heel veel mensen.

Wijzelf betreuren de splitsing, maar goed, in 2023 gebeurt er dus blijkbaar een evaluatie. Minister, naast het feit dat mensen goed en correct worden uitbetaald, naast het feit dat er duidelijkheid heerst, wordt ook gekeken naar de loon- en arbeidsvoorwaarden van de mensen die bij die uitbetalingsactor werken? Wordt er samengezeten met de vakbonden om de discussie aan te gaan over welk soort uitbetalingsactor er komt?

Minister Beke heeft het woord.

Collega, u zegt dat u het betreurt dat we die kinderbijslag uiteindelijk naar een groeipakket en naar de deelstaten hebben gebracht.

Was u deze middag aanwezig bij de presentatie van het rapport van de Vlaamse Ombudsdienst? Neen? Misschien had u daar dan toch aanwezig moeten zijn. Want die afwezigheid verbaast mij een beetje van nota bene iemand als u, met de sociale bekommernissen die u in de voorbije weken en maanden in deze commissie naar voren hebt gebracht – waarvan vele bekommernissen die we met elkaar delen. Want net deze ombudsman, deze Ombudsdienst heeft gezegd dat dit een schoolvoorbeeld is van hoe we automatische rechtentoekenningen kunnen geven aan mensen. Er worden tienduizenden jongeren meer bereikt dan vroeger het geval was, doordat we die hervorming hebben gedaan. De sociale toeslagen zijn enorm gestegen, meer dan vroeger het geval was. Ik raad u dus aan om dat rapport toch eens te lezen. Ik ben ervan overtuigd dat, als u daarin intellectueel eerlijk zou zijn, u zou zeggen dat die overdracht naar de deelstaten een goede zaak is geweest, omdat ze daarin een duidelijke sociale inslag naar voren hebben gebracht. Als de ombudsman zegt dat dit eigenlijk een voorbeeld is voor vele anderen, ook in Vlaanderen, dan kan ik hem daarin alleen maar gelijk geven.

We hebben bij die overdracht ook gekeken naar de achterliggende kostenstructuur, bijvoorbeeld van informatica. Ik zeg het even uit het hoofd: als ik me niet vergis, was de gemiddelde informaticakost, toen het vroeger federaal werd georganiseerd, 14 à 15 euro en is die kost nu gereduceerd tot een goede 5 euro. Ik heb het niet over de hele dienstverlening, alleen over de backoffice informaticakost. U hebt daar niets aan, de burger heeft daar niets aan. Maar het gaat daarbij over hoe we dat op een zo goed mogelijke manier, zo goedkoop mogelijk kunnen organiseren, zodat we zo veel mogelijk middelen aan de mensen zelf kunnen geven. 170 miljoen euro meer dan in het vorige systeem, zo blijkt uit de prognoses van Kind en Gezin. Dat heb ik hier al een paar keer gezegd.

Het is volgens mij een goede en sociale evolutie. Vooral voor de zwaksten, want daarover gaat het uiteindelijk: de duizenden en duizenden mensen die rechten hadden, maar die in het verleden niet hebben opgevraagd. Vandaag hebben ze die wel. Dat zadelt ons natuurlijk op met een geweldige factuur. En wij moeten ons engageren om die factuur ook te betalen. We zullen dat ook doen. Ook dat heb ik hier al gezegd.

We gaan hier niet een, maar vele stappen vooruit.

We zullen de engagementen die in het decreet en in het regeerakkoord zijn opgenomen, uitvoeren. Maar we zullen dat op een rustige manier doen, in overleg met de verschillende dienstverleners die dat vandaag aanbieden, en natuurlijk met een bekommernis voor het personeel. Want je kunt daar wel een theoretisch model naast plaatsen, maar uiteindelijk gaat het wel over mensen die die handelingen moeten uitvoeren om de continuïteit van de uitbetaling ook in de toekomst te kunnen verzekeren. Dat heb ik van iedereen hier goed begrepen.

De heer Anaf heeft het woord.

Nogmaals bedankt, minister, ik ben echt tevreden met uw antwoord. Ik ben het helemaal eens met u en met collega Daniëls dat het de bedoeling moet zijn om zo efficiënt mogelijk te organiseren zodat er zoveel mogelijk middelen aan de mensen uitgekeerd kunnen worden en zodat we vooral in die sociale toeslagen zoveel mogelijk middelen kunnen steken. Ik ben ook blij dat u zegt dat u ook rekening wilt houden met het personeel en het personeelsstatuut in die evaluatie, eigenlijk met al die kwalitatieve zaken die in het persartikel van een van de meerderheidspartijen totaal over het hoofd zijn gezien – ze hebben het hier vandaag niet herhaald, dat is goed, het is beter om de discussie op een goede manier te voeren. Ik ben blij dat in de evaluatie niet alleen de kwantiteit, maar ook de kwaliteit van de dienstverlening meegenomen zal worden. 

Mevrouw Vandecasteele, u krijgt een herkansing op 24 maart, wanneer de ombudsman hier zijn jaarverslag zal voorstellen. 

Ik heb het wel gelezen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.