De erkenning - Begrip uit het burgerlijk recht
Tekst
Wat is de erkenning van een kind?
De erkenning is een juridische handeling waarbij iemand uit vrije wil verklaart dat er een band van vaderschap, moederschap of meemoederschap bestaat tussen hem/haar en het kind.
Het is eerder zeldzaam dat het moederschap over een kind opgeëist wordt via een erkenning. Maar het gebeurt bijvoorbeeld wanneer er geen geboorteakte is.
De erkenning is een van de drie manieren om de afstamming vast te stellen, naast de afstamming van rechtswege (vb. een kind geboren binnen een huwelijk) en de afstamming gevestigd via een gerechtelijke beslissing (vb. adoptie).
Wat zijn de voorwaarden om een kind te erkennen?
De moeder en/of het kind geven toestemming voor de erkenning, afhankelijk van de leeftijd van het kind :
- Als het kind jonger dan 12 jaar is, moet de moeder toestemming geven.
- Als het kind tussen de 12 en 18 jaar is, moeten de moeder en het kind toestemming geven.
- Als het kind ouder dan 18 jaar is of minderjarig en ontvoogd is, moet enkel het kind toestemming geven.
Wanneer kan je een kind erkennen?
Een kind erkennen kan:
- vóór de geboorte, vanaf de zesde maand van de zwangerschap met een doktersattest dat de vermoedelijke bevallingsdatum vermeldt;
- bij de geboorteaangifte;
- na de geboorte, zonder tijdslimiet.
Voor een erkenning moeten beide ouders samen naar de ambtenaar van de burgerlijke stand gaan om een aanvraag tot erkenning in te dienen. DIt is mogelijk in het gemeentehuis van de woonplaats van de ouder(s) of in de gemeente waar het kind werd geboren.
De erkenning kan ook gebeuren via een authentieke akte opgemaakt door een notaris.
Welke documenten moeten voorgelegd worden bij de aangifte van een erkenning?
- eensluidend verklaard afschrift van de geboorteakte van het kind, van de persoon die de erkenning wil doen en van de ouder ten aanzien van wie de afstamming vaststaat. Als het onmogelijk, of zeer moeilijk is, om een geboorteakte voor te leggen voorziet de wet een aantal alternatieven, naar analogie met de huidige regeling in het kader van een huwelijksaangifte (zoals opgenomen in artikelen 70-72ter BW). Men kan vervangende documenten voorleggen volgens een cascadesysteem:
- Kan men zijn geboorteakte niet bekomen? Dan kan de geboorteakte vervangen worden door een consulair geboorteattest.
- Kan men ook geen geboorteattest bekomen? Dan kan men terugvallen op een akte van bekendheid.
- Kan men ook geen akte van bekendheid bekomen? Dan kan men terugvallen op een beëdigde verklaring.
- identiteitsbewijs van de persoon die het kind wil erkennen en van de ouder ten aanzien van wie de afstamming vaststaat. In principe gebeurt dit met een identiteitskaart of een paspoort. Kan men geen identiteitskaart of paspoort voorleggen, dan kan de ambtenaar van de burgerlijke stand elk ander document aanvaarden dat de identiteit bewijst. Bijvoorbeeld een rijbewijs of laissez passer met foto. Er moet altijd een foto staan op het voorgelegde identiteitsbewijs. Tenzij die eis onredelijk zou zijn;
- bewijs van nationaliteit van de persoon die het kind wil erkennen en van de persoon ten aanzien van wie de afstamming vaststaat;
- bewijs van inschrijving / actuele verblijfplaats van de persoon die het kind wil erkennen en in voorkomend geval, van de ouder ten aanzien van wie de afstamming vaststaat. Het voorleggen van dit bewijs is gericht op het bepalen van de territoriale bevoegdheid van de ambtenaar van burgerlijke stand. Bijgevolg volstaat het voorleggen van één bewijs van inschrijving of actuele verblijfplaats van een van de drie betrokkenen (erkenner, andere ouder of kind). Als de erkenning gebeurt bij de ambtenaar van burgerlijke stand van de gemeente van geboorte van het kind, hoeft er geen bewijs van inschrijving of actuele verblijfplaats te worden voorgelegd;
- een bewijs van ongehuwde staat, maar enkel indien er volgens het op hem/haar toepasselijke recht een beletsel is om een kind te erkennen bij iemand anders dan de eigen echtgenoot/echtgenote. Als het Belgische recht van toepassing is op de erkenning door een door het Wetboek IPR voorziene exceptie (artikel 3§3, 15, 19 of 21 Wetboek IPR), hoeft er geen bewijs van ongehuwde staat van de erkenner te worden voorgelegd (omzendbrief 21 maart 2018).;
- bewijs van ongehuwde staat van de moeder, maar enkel indien prenatale erkenning of erkenning op het moment van de geboorte. Als er al een geboorteakte van het kind is opgemaakt waaruit alleen de moederlijke afstamming blijkt, mag er geen bewijs van ongehuwde staat van de moeder worden gevraagd;
- eventueel een bewijs van de door de toepasselijke wet vereiste toestemming als de aangifte van erkenning door slechts één van de betrokkenen gebeurt;
- een zwangerschapsattest in geval van een prenatale erkenning;
- eventuele wetscertificaten in geval van toepasselijkheid buitenlands recht. De omzendbrief van 21 maart 2018 preciseert dat de ambtenaar van burgerlijke stand blijk moet geven van enige soepelheid wat de voorlegging van het wetscertificaat betreft, indien hij zelf de inhoud van het vreemde recht kan achterhalen of de inhoud op een andere wijze wordt aangetoond.
Deze documenten moeten voorzien zijn van de nodige legalisatie en, indien nodig, van een vertaling door een beëdigd vertaler van de rechtbank van België.
De erkenning kan ook gebeuren via notariële akte en hiervoor gelden dezelfde formaliteiten als de hierboven omschreven procedure voor de ambtenaar van de burgerlijke stand.
De erkenning heeft pas uitwerking vanaf het moment dat ze is overgeschreven in de marge van de registers van de burgerlijke stand.
Welke gevolgen heeft de erkenning?
De erkenning van een kind legt de afstamming vast tussen het kind en de persoon die het kind erkent en dat met terugwerkende kracht tot de geboorte van het kind.
Specifieke kenmerken van de erkenning
- Het is mogelijk om een ongeboren kind te erkennen (vanaf de zesde maand van de zwangerschap). Dat heeft de volgende voordelen:
- De vader/meemoeder kan de geboorte van zijn/haar kind alleen (zonder de moeder) aangeven bij de ambtenaar van de burgerlijke stand.
- Het kind krijgt bij de geboorte automatisch alle rechten die voortvloeien uit zijn afstamming (vb. erfenis bij overlijden van de vader/meemoeder).
- Indien geen andere keuze wordt gemaakt, draagt het kind automatisch de naam van de vader of de meemoeder.
- De erkenning kan ook betrekking hebben op een overleden kind dat zelf nakomelingen heeft.
- De erkenning is een persoonlijke handeling.
- Wordt een kind erkend door meer dan één persoon van hetzelfde geslacht, dan heeft alleen de eerste erkenning gevolg zolang ze niet is vernietigd.