A/48 van 11 augustus 2023 - Selectieve participatietoeslagen voor leerlingen die materiële ondersteuning krijgen

1. Wetgevend kader

• Het  decreet tot wijziging van het Groeipakketdecreet van 2018, wat betreft het recht op selectieve participatietoeslagen voor leerlingen die materiële ondersteuning krijgen (Aangenomen door het Vlaams Parlement op 12 juli 2023).
• Het ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2019 betreffende de selectieve participatietoeslagen leerling, wat betreft de begripsomschrijving van de verschillende gezinscategorieën (goedgekeurd op de Ministerraad van 2 juni 2023).

2. Situering

Het recht op een selectieve participatietoeslag is afhankelijk van de inkomsten van het gezin waartoe de leerling behoort. Artikel 38 van het Groeipakketdecreet van 2018 bepaalt hiertoe een aantal gezinscategorieën, namelijk:

1. Een gezin waarin de rechthebbende leerling zijn woonplaats heeft bij één ouder of bij beide ouders samen;
2. Een gezin waarin de rechthebbende leerling ingevolge een gerechtelijke uitspraak of een tussenkomst van een publiekrechtelijke overheid of instelling zijn woonplaats heeft bij een andere natuurlijke persoon dan de ouders, of een gezin waarin de rechthebbende leerling op 31 augustus voorafgaand aan het schooljaar in kwestie zijn woonplaats heeft bij een andere natuurlijke persoon dan één ouder of beide ouders;
3. Gehuwde leerling;
4. Zelfstandige leerling;
5. Alleenstaande leerling.

Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) vallen volgens de huidige regels van het Groeipakket voor de toekenning van de schooltoeslag onder de categorie ‘zelfstandige leerling’ of ‘alleenstaande leerling’ (artikel 6, eerste lid, 10°, van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2019 betreffende de selectieve participatietoeslagen leerling).

NBMV die worden opgevangen in een pleeggezin vallen onder categorie 2. Andere leerlingen die materiële ondersteuning (als vermeld in artikel 68, §2/1 van het Groeipakketdecreet van 2018) krijgen waarvan het een derde van de gezinsbijslagen aan de begunstigden (ouder of werkelijke opvoeder) wordt uitbetaald, vallen onder de oudergerelateerde categorie 1 of categorie 2.

Leerlingen die materiële ondersteuning krijgen en van wie het een derde van de gezinsbijslagen door een beslissing van de jeugdrechter of de plaatsende overheid op een rekening op naam van de leerling wordt uitbetaald, vallen volgens de huidige regels onder de categorie ‘alleenstaande leerling’ (artikel 6, eerste lid, 11°, van het besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2019 betreffende de selectieve participatietoeslagen leerling).

Een leerling die materiële ondersteuning krijgt kan niet aanzien worden als een jongere die zelf in zijn levensonderhoud moet voorzien. Leerlingen die materiële ondersteuning genieten, ontvangen ondersteuning (zoals huisvesting, zakgeld, ...) vanuit de voorziening/instelling.
Het ontwerp van decreet voorziet daarom in de toevoeging van een nieuwe gezinscategorie die ervoor zorgt dat een leerling die materiële ondersteuning krijgt van de overheid, niet meer zal worden gekwalificeerd als een gehuwde, zelfstandige of alleenstaande leerling.

2.1. Nieuwe gezinscategorie

In artikel 38 van het Groeipakketdecreet van 2018 wordt een nieuwe gezinscategorie toegevoegd waardoor elke leerling die materiële ondersteuning krijgt (zowel leerling geplaatst bij Fedasil als leerlingen die gebruik maken van niet-rechtstreekse toegankelijke hulp) nog steeds een schooltoeslag kan ontvangen vanaf het moment dat hij/zij voldoet aan alle voorwaarden voor de schooltoeslag (op ijkmoment 31/8 voorafgaand aan het betrokken schooljaar), maar dat dit de bedragen zijn voor voltijds of deeltijds secundair onderwijs (afhankelijk van de onderwijsrichting die ze volgen).

Indien deze leerling voldoet aan de voorwaarden van de uitzonderlijke schooltoeslag of aan de voorwaarde als interne leerling omdat hij/zij in een internaat verblijft, zal deze leerling die materiële ondersteuning krijgt ook recht hebben op de overeenkomende bedragen.

Ingevolge deze toevoeging zijn volgende gezinscategorieën te onderscheiden:

1. Een gezin waarin de rechthebbende leerling zijn woonplaats heeft bij één ouder of bij beide ouders samen;
2. Een gezin waarin de rechthebbende leerling ingevolge een gerechtelijke uitspraak of een tussenkomst van een publiekrechtelijke overheid of instelling zijn woonplaats heeft bij een andere natuurlijke persoon dan de ouders, of een gezin waarin de rechthebbende leerling op 31 augustus voorafgaand aan het schooljaar in kwestie zijn woonplaats heeft bij een andere natuurlijke persoon dan één ouder of beide ouders;
3. Gehuwde leerling;
4. Zelfstandige leerling;
5. Alleenstaande leerling;
6. Leerling die materiële ondersteuning krijgt als vermeld in artikel 68, §2/1 van het Groeipakketdecreet van 2018.

Het ontwerp van besluit voorziet dat alle leerlingen die materiële ondersteuning genieten in de zin van artikel 68, §2/1 van het Groeipakketdecreet van 2018, niet als gehuwde, alleenstaande of zelfstandige leerling beschouwd kunnen worden.

Concreet betekent dit het volgende:

• De leerling die geen materiële ondersteuning krijgt en ofwel gehuwd is, ofwel ontvoogd of de leeftijd van zestien jaar heeft bereikt en zijn woonplaats niet bij zijn ouders of werkelijke opvoeder heeft, zal als gehuwde, alleenstaande of zelfstandige leerling worden beschouwd;
• De leerling die materiële ondersteuning krijgt, maar waarvoor de ouders of de werkelijke opvoeders de begunstigden zijn zullen een recht op schooltoeslag hebben afhankelijk van het inkomen van de ouders/werkelijke opvoeders;
• De leerling die materiële ondersteuning krijgt, maar niet onder gezinscategorie 1 of 2 valt, zal in de nieuwe gezinscategorie terecht komen. Dit kan dan zowel om NBMV gaan als leerlingen waarvoor de jeugdrechter of plaatsende overheid heeft beslist dat het 1/3^de van de gezinsbijslagen op een rekening op naam van het kind dient te worden uitbetaald.

2.2. Inwerkingtreding

Het decreet treedt in werking op 31 augustus 2023 en is van toepassing voor de toekenning van selectieve participatietoeslagen vanaf het schooljaar 2023-2024.

3. Vragen

Vragen betreffende deze mededeling kunnen gericht worden aan advies@vutg.be, met vermelding van de titel van deze mededeling in het onderwerp van uw mail.