Toelichtingsnota 17 van 1 december 2020 - Adoptie en startbedrag adoptie

Inhoudstafel

Wettelijke basis

• Art. 11 en 12 van het decreet van 27 april 2018 (Groeipakketdecreet).
• Art. 47, 48, 49 en 52 van het besluit van de Vlaamse regering van 5 oktober 2018 tot vaststelling van de diverse hoedanigheden van het rechtgevend kind en betreffende de vrijstelling van de toekenningvoorwaarden voor de gezinsbijslagen, de startbedragen geboorte en adoptie en de universele participatietoeslagen.

1. Algemene inleiding

Het Groeipakketdecreet voorziet bij elke gewone of volle adoptie1  van een rechtgevend kind in een éénmalige toekenning ten bedrage van € 1.1002 , namelijk het startbedrag adoptie.  

Het startbedrag adoptie wordt toegekend bij elke adoptie vanaf 1 januari 2019, ongeacht dit een eerste of een volgende adoptie betreft.

Het rechtgevend kind dient te voldoen aan de voorwaarden van art. 8 van het Groeipakketdecreet.

1.1. Onderscheid gewone en volle adoptie

Gewone adoptie

De gewone adoptie is een rechtshandeling die een band van afstamming creëert tussen de adoptant(en) en het geadopteerde kind, terwijl de juridische band tussen het kind en zijn oorspronkelijke familie behouden blijft.

Het ouderlijk gezag over het geadopteerde kind wordt toegekend aan de adoptant(en).

Aangezien de band met de oorspronkelijke familie niet verbroken is, kan er recht zijn op wezentoeslag als de biologische vader of moeder overlijdt.

Volle adoptie

De volle adoptie is een rechtshandeling die een band van afstamming creëert tussen de adoptant(en) en het geadopteerde kind en die de juridische band tussen het kind en zijn oorspronkelijke familie volledig verbreekt.

Het geadopteerde kind wordt bijgevolg volledig opgenomen in de familie van de adoptant(en).

Het adoptiekind verwerft een juridisch statuut dat identiek is aan dat van een biologisch kind van de adoptant(en).

Er kan enkel recht zijn op wezentoeslag als de adoptievader of -moeder overlijdt, aangezien de band met de oorspronkelijke familie volledig verbroken is.

Opgelet: Plusouderadoptie3  betreft de adoptie van het kind van de partner waarmee men gehuwd4  is. Het kan zowel een volle als een gewone adoptie betreffen. In beide gevallen wordt de adoptant-plusouder samen met de ouder-partner begunstigde voor het geadopteerde kind.

1.2. Cumul

Het startbedrag adoptie kan niet toegekend worden als er binnen het gezin voor hetzelfde kind al kraamgeld, de adoptiepremie overeenkomstig de kinderbijslagreglementering of een startbedrag geboorte werd toegekend aan de adoptant(en), zijn/haar echtgeno(o)t(e) of de persoon5  met wie hij/zij wettelijk samenwoont of een feitelijk gezin vormt of indien hij/zij op het moment waarop de uitbetaling gebeurde gehuwd was, wettelijk samenwoonde of een feitelijk gezin vormde met de persoon die de bijslagtrekkende was van deze uitkering.

Voor de toekenning van het startbedrag adoptie dient steeds een vooronderzoek te gebeuren aan de hand van de gegevens in het kadaster om na te gaan of er reeds één van deze toeslagen werd toegekend voor het rechtgevend kind en aan wie deze toeslag werd toegekend6 .

1.3. Startbedrag adoptie voor meerderjarige kinderen

Het startbedrag adoptie kan ook toegekend worden bij de adoptie van een meerderjarig kind als het kind voldoet aan de voorwaarden in art. 8 van het Groeipakketdecreet en in toelichtingsnota 14 van 25 september 2019 – Kinderen + 18 jaar: Studenten en schoolverlater.

Voor kinderen met een handicap kan het startbedrag adoptie betaald worden tot en met de maand waarin ze 21 jaar worden, en nadien tot en met de maand waarin ze 25 jaar worden onder dezelfde voorwaarden als andere meerderjarige kinderen.

2. Hoe gebeurt de aanvraag voor het startbedrag adoptie?

De aanvraag gebeurt door de adoptant(en) aan de hand van:

• een verzoekschrift tot binnen- of buitenlandse adoptie ingediend bij de bevoegde rechtbank7  dat de wil uitdrukt dat de adoptant het kind wil adopteren;

  OF bij gebrek hieraan:

• een buitenlandse adoptiebeslissing/akte of een buitenlandse beslissing tot plaatsing met het oog op adoptie, met bijvoeging van een beëdigde vertaling.

 3. Vanaf wanneer wordt het startbedrag adoptie toegekend?

Het startbedrag adoptie wordt toegekend zodra het kind deel uitmaakt van het gezin van de (kandidaat)-adoptant(en). Men wordt als kandidaat-adoptant beschouwd vanaf het moment dat er een verzoekschrift tot adoptie bij de bevoegde rechtbank werd ingediend of vanaf datum van de buitenlandse beslissing tot plaatsing met het oog op adoptie.

Indien bij de ontvangst van de aanvraag het kind nog geen deel uitmaakt van het gezin, dan kan het startbedrag adoptie nog niet worden toegekend.

3.1. Wanneer maakt het kind deel uit van het gezin?

Het kind maakt deel uit van het gezin van de kandidaat-adoptant(en) vanaf het moment dat het officieel ingeschreven is in het rijksregister op het adres van de kandidaat-adoptant(en).

De gegevens in het rijksregister kunnen weerlegd worden aan de hand van alle mogelijke rechtsmiddelen.

Als meest voorkomende bewijsmiddelen, maar niet limitatief, gelden:

- Vonnissen

- Attesten van de adoptiedienst

3.2. Aantonen dat het kind deel uitmaakt van het gezin

In eerste instantie zal het Rijksregister geraadpleegd worden om na te gaan of het kind deel uitmaakt van het gezin.

Wanneer na raadpleging van het Rijksregister niet kan worden vastgesteld dat het kind deel uitmaakt van het gezin, kan de kandidaat-adoptant aantonen via alle mogelijke rechtsmiddelen dat het kind reeds deel uitmaakt van zijn/haar gezin. In dat geval kan het startbedrag adoptie op basis van dit bewijs al toegekend worden vanaf het moment dat de uitbetalingsactor op de hoogte is dat het kind deel uitmaakt van het gezin van de kandidaat-adoptant aan de hand van de voorgelegde bewijsmiddelen.

4. Begin recht op gezinsbijslagen bij adoptie

Het recht op gezinsbijslagen gaat in principe in vanaf de eerste dag van de maand waarin het kind deel uitmaakt van het gezin van de kandidaat-adoptant(en) (art. 5 van het Groeipakketdecreet).

Indien er voordien al een begunstigde(n)/bijslagtrekkende was voor het geadopteerde kind en de adoptie leidt tot een wijziging van begunstigde(n), dan dient er rekening te worden gehouden met art. 61 van het Groeipakketdecreet.

Concreet:

• Er ontstaat een volledig nieuw recht voor het geadopteerde kind: vanaf de eerste dag van de maand waarin het kind deel uitmaakt van het gezin van de kandidaat-adoptant(en) (art. 5 van het Groeipakketdecreet).
• Er bestaat al een recht voor het geadopteerd kind en de adoptie brengt een wijziging van begunstigde(n) met zich mee: vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin het kind deel uitmaakt van het gezin van de kandidaat-adoptant(en) (art. 61 van het Groeipakketdecreet).

5. Aan wie wordt het startbedrag adoptie betaald?

Bij adoptie door één adoptant wordt het startbedrag adoptie uitbetaald op een rekeningnummer van de adoptant.

Bij adoptie door twee adoptanten wordt het startbedrag adoptie uitbetaald op een rekeningnummer naar keuze, of bij gebrek aan keuze of onenigheid aan de jongste van beide adoptanten.

Cumul: voor hetzelfde rechtgevend kind kan maar eenmaal het startbedrag adoptie toegekend worden aan dezelfde adoptant(en).

6. Wie wordt begunstigde voor het geadopteerd kind?

- Zowel bij volle als gewone adoptie worden de adoptanten meestal de begunstigden.

Adoptie door één adoptant: indien het kind door één adoptant wordt geadopteerd dan wordt deze de enige begunstigde voor het geadopteerd kind.

Adoptie door één adoptant en het kind behoudt één ouder die al bijslagtrekkende/begunstigde was (plusouderadoptie): De adoptant en de andere ouder worden samen begunstigden.

Adoptie door twee adoptanten: gebeurt de adoptie door twee adoptanten, dan worden zij beiden begunstigde voor het geadopteerd kind.

Opgelet:

- Indien het kind geen deel uitmaakt van het gezin van de adoptanten, zullen de werkelijke opvoeders de begunstigden zijn.

- Indien het kind deel uitmaakt van het gezin van slechts één van de adoptanten10 , zijn zij beiden begunstigden in toepassing van artikel 57, §1 Groeipakketdecreet.

7. Algemene vrijstellingen voor kinderen geadopteerd in het buitenland

Voor kinderen die geadopteerd worden in het buitenland, kan er onder bepaalde voorwaarden binnen het Groeipakket recht zijn op het startbedrag adoptie.

Artikel 52 van het BVR Rechtgevend kind voorziet namelijk in een aantal algemene vrijstellingen voor kinderen die niet voldoen aan art. 8, §3,11   van het Groeipakketdecreet.

Indien er voldaan wordt aan de voorwaarden van deze algemene vrijstellingen kan het startbedrag adoptie alsook de gezinsbijslagen alsnog worden toegekend in situaties die hieronder verder worden toegelicht, namelijk:

• Adoptie buiten België en buiten de EER (art. 52, 1°, BVR Rechtgevend kind):
  • tijdens de periode dat er een recht is op gezinsbijslag op basis van de algemene vrijstellingen in art. 47 van het BVR Rechtgevend kind
  • tijdens een periode van detachering (art. 48 BVR Rechtgevend kind)
  • tijdens de uitvoering van het ambt als overheidspersoneel in het buitenland (art. 49 BVR Rechtgevend kind) 
• Adoptie binnen de EER en de adoptant is:
  • werknemer of ambtenaar in een EER-lidstaat (Europese Verordening (EG) nr. 492/2011)
  • zelfstandige binnen een EER-lidstaat (art. 52, 2°, BVR Rechtgevend kind).
• Adoptie in een land waarmee België een bilateraal akkoord afsloot

8. Adoptie buiten België en buiten de EER (art. 52, 1°, BVR Rechtgevend kind)

8.1. Tijdens de periode dat er een recht is op gezinsbijslag op basis van de algemene vrijstellingen in art. 47 van het BVR Rechtgevend kind12

• 1Cfr. Boek I, titel VIII, van het Burgerlijk Wetboek
• 2Niet-geïndexeerd bedrag zoals bepaald in het decreet van 27 april 2018 tot regeling van de toelagen in het kader van het gezinsbeleid. Bij de betaling geldt uiteraard het geïndexeerde bedrag dat op dat ogenblik van toepassing is (zie: https://www.groeipakket.be/nl/bedragen/geboren-na-1-januari-2019).
• 3Ook gekend als stiefouderadoptie, waarbij de term stiefouder bij voorkeur wordt vervangen door plusouder.
• 4Gehuwd in de zin van artikel 3, §1, 16° van het Groeipakketdecreet.
• 5Geen bloed- of aanverwant tot en met de derde graad van de adoptant.
• 6Binnen het Groeipakket zijn startbedrag geboorte en startbedrag adoptie gelijk voor alle kinderen. Binnen de AKBW was het wel mogelijk dat er een lager kraamgeld werd uitbetaald voor het geadopteerde kind. Het verschil kan nog steeds uitbetaald worden.
• 7Zowel voor de adoptie van minderjarige als voor meerderjarige kinderen is de Familierechtbank de bevoegde rechtbank.
• 8Worden in toepassing van art. 59 van het Groeipakketdecreet op dat moment beschouwd als de werkelijke opvoeders van het kind.
• 9Indien er sprake is van een wijziging begunstigde(n) dan heeft dit uitwerking vanaf de 1ste dag van de volgende maand.
• 10Of indien het gaat om een plusouderadoptie: van het gezin van de biologische ouder of de adoptant-plusouder.
• 11De gezinsbijslagen zijn niet verschuldigd voor de kinderen die worden opgevoed of lessen volgen buiten België.
• 12Belangrijk hierbij is dat de andere voorwaarden vervuld blijven inzake (erkenning van) buitenlandse adopties. Hierop kan zoals in het federale verleden niet worden afgeweken (conform artikel 73quater AKBW): zie ook artikel 52 BVR Rechtgevend kind: “Voor de volgende kinderen gelden algemene vrijstellingen van de toekenningsvoorwaarden voor het startbedrag adoptie, ‘op voorwaarde dat er een verzoekschrift tot binnen-of buitenlandse adoptie, ingediend bij de bevoegde rechtbank, wordt voorgelegd, of, bij gebrek daaraan, een buitenlandse adoptiebeslissing of een buitenlandse beslissing tot plaatsing met het oog op adoptie’:” Belangrijk is dus ook om na te gaan wat in aanmerking komt en erkend wordt als adoptie in het buitenland!
• 13Geen bloed- of aanverwant tot en met de derde graad van de adoptant.
• 14CO 949/67 voorziet in een overzicht van met arbeid gelijkgestelde situatie waarbinnen de verordening alsnog van toepassing is.
• 15In toepassing van de aanknopingsfactoren binnen het samenwerkingsakkoord is Vlaanderen de bevoegde entiteit.
• 16 Geen bloed- of aanverwant tot en met de derde graad van de adoptant.